18-12-2010, 10:54 AM | #1 |
(کاربر باتجربه)
تاریخ عضویت: Nov 2010
نوشته ها: 138
|
از شطرنج به روایت ویل دورانت
از شطرنج به روایت ویل دورانت یازده گانه ی تاریخ تمدن اثر ویل دورانت مجموعه ی نفیسی است از برگ های ضخیم تر تاریخ بشر، در گذشته های دور. روسو و انقلاب ... او با ديدرو به تئاتر ميرفت يا شطرنج بازي ميكرد؛ به هنگام بازي شطرنج، روسو با فيليدور و ديگر خبرگان اين بازي آشنا شد، و به قول خودش "ترديدي نداشتم كه سرانجام بر همه آنها چيره خواهم شد" بتدريج به خانه و سالن مادام دوپن، دختر يكي از بانكداران به نام ساموئل برنار راه يافت و با پسر خوانده اش به نام كلود دوپن دو فرانكو طرح دوستي ريخت. يك گروه نمايشي به نام اپرا - كميك - در 1714 در پاريس مستقر شده بود؛ در 1762 اين گروه با گروه ايتاليايي به نام كمدي - ايتالين درهم آميخت؛ در سال 1780 اين اپرا - كميك، كه گسترش يافته بود، به مقر دائمي خود در سال فاواو نقل مكان كرد. كسي كه باعث رونق آن شد فرانسوا - آندره فيليدور بود كه در سراسر اروپا به عنوان قهرمان شطرنج مسافرت كرد و بيست و پنج اپرا ساخت كه تقريبا همه آنها جنبه تفريحي داشتند، از قبيل سانچوپانثا و تام جونز. وي در اين اپراها حسن سليقه و كمال هنري را به كار برد. اپراهاي او اينك فراموش شده اند، ولي (دفاع فيليدور) و (ميراث فيليدور) هنوز به عنوان حركات مورد قبول در شطرنج در خاطرها هستند. پر آدام پيرمردي از فرقه يسوعيان بود، و ولتر از آمدنش به ميان خانواده خود به عنوان دشمن خوش مشرب خود در شطرنج خرسند بود. مندلسون احتمالاً در سال 1754 با لسينگ، ظاهراً در يك بازي شطرنج، آشنا شد و به اين ترتيب دوستيي آغاز شد كه، باوجود اختلافنظرهاي فلسفي، تا زمان مرگ لسينگ دوام كرد. در 16 اكتبر 1754 لسينگ به يكي از دوستانش نوشت: «مندلسون مردي، بيست و پنج ساله است كه بدون هيچگونه تحصيلات در زمينه زبان، رياضيات و شعر موفقيتهاي بزرگي به دست آورده است. ناپلون تقريباً هر روز شطرنجبازي ميكرد، ولي چون هيچ حريفي جرأت نداشت او را شكست دهد، از پيروزي خسته شد. در نخستين سال تبعيد، چند كيلومتري سوار بر اسب راهپيمايي ميكرد. ولي چون مشاهده كرد كه بعضي از افسران بريتانيايي هميشه مواظب او هستند، بزودي از اين كار دست برداشت. عصر ولتر ولتر هميشه مرد دلسوز و بلندهمتي بود، و اكنون، كه پيكار به زيان يسوعيان پايان يافته بود، وجدان وي از سرزنش آموزگاران در گذشتهاش رنج ميبرد. وي كشيش آدام، يكي از يسوعيان پيشين، را به خانهاش در فرنه برده بود، سرپرستي كارهاي خيريه خود را به دست وي سپرده بود، و پيوسته با او شطرنج ميباخت. عصر لویی چهاردهم قانون روم، اومانيسم رنسانس، يا اصلاحات نهضت (اصلاح ديني) برايش شناخته نبود. در زمان آلكسي قانون روس صورتبندي جديدي يافت(اولوژني 1649)، ليكن اين خود موجب تدوين قوانيني شد كه بر استبداد و آيين ارتدوكس متكي بود. درنتيجه، در ايام روزه بزرگ، به ماه نو نگريستن، شطرنج بازي كردن، يا به كليسا نرفتن جنايت به شمار ميرفت. مكافات اين جنايات و صدها جنايت ديگر تازيانه بود. اصلاح دینی لوتر ... كار سنگين اشتهاي وي را افزونتر كرده بود، چنانكه مينويسد: ((چون كوليها ميخورم و مانند آلمانيها مي آشامم. خداي را سپاس باد، آمين.)) با تهور به زبان ساده و با حرارت سخن ميگفت كه سخنان وي شنوندگان را مجذوب ميكردند. تفريحي جز بازي شطرنج و نواختن فلوت نداشت؛ ليكن خوش ترين ساعات زندگي وي هنگامي بود كه هواخواهان پاپ را به باد حمله و دشنام ميگرفت. رنسانس ماركو جيرولامو ويدا در سرودن اشعار براي مقاصد لئو انعطافپذيري بيشتري داشت. در كرمونا متولد شده بود، لاتيني را بخوبي فراگرفته و چنان درآن زبان متبحر شده بود كه حتي اشعار آموزشي را از قبيل: در فن شعر، يا در تربيت كرم ابريشم، يا دستور بازي شطرنج بزيبايي ميسرود. عصر ایمان ابوریحان بیرونی ... طريقهاي براي به دست آوردن قوه ی اعداد، بدون توسل به عمليات ملال انگيز جمع و ضرب، پيدا كرد. از قضيه هندسي خانههاي شطرنج و دانههاي گندم سخن به ميان آورد براي بعضي قضاياي هندسي راه حلهايي كشف كرد كه به نام وي معروف شد دايرهالمعارفي در نجوم، رسالهاي در جغرافيا، و خلاصهاي در نجوم، علم احكام نجوم، و رياضيات تأليف كرد. هنروراني كه به منبت كاري عاج و چوب اشتغال داشتند با هنر خود مساجد و قرآنها و اثاث و ظروف و تصاوير را با نقشهاي فرو رفته و برجسته تزيين ميكردند. از مصنوعات آن دوران فقط يك رخ شطرنج به جا مانده كه اكنون در موزه ملي فلورانس است و گويند مربوط به شطرنجي است كه هارون الرشيد در قرن نهم ميلادي براي شارلماني هديه فرستاد. بازي شطرنج از طريق اسلام از هند به اروپا رسيد و در راه نامهاي فارسي گرفت، مثلا كلمه checkmate تحريف «شهمات» است. در پاريس، شطرنج به موجب حكم يك شوراي سلطنتي (سال 1213)، و همچنين به موجب فرمان 1454 لويي نهم، ممنوع شد، لكن هيچ كس به اين گونه فرامين اعتنايي نكرد؛ و بازي شطرنج يكي از مهمترين وسايل اتلاف وقت ميان طبقه اشرافي بود. رواج و شهرت بازار شطرنج تا به جايي رسيد كه نام خزانه عمومي دولت از لفظ شطرنج مشتق شد(1) زيرا در آمد عمومي را ظاهرا بر روي ميزي حساب ميكردند كه شطرنجي يا خانه- خانه بود. در عهد جواني دانته، يك فرد ساراسن در آن واحد با سه نفر از بهترين شطرنجبازان فلورانس سه دست بازي كرد و مايه تحير تمامي مردم شد. اين بازيگر، كه فقط يك تخته شطرنج پيش روي خود داشت و به آن نظر ميدوخت، در حالي كه اين بازي را ادامه ميداد، جريان دو بازي ديگر را به ذهن ميسپرد. از اين سه بازي، دو تا را برد، و در سومي با حريف برابر شد. يك نوع بازي بيست و چهار مهرهاي بر روي تخته شطرنج رواج گرفت كه آن را در فرانسه "دام" و در انگلستان "درافت" ناميدند. {1.اشتقاق لفظ exchquer (خزانه دار) از table chequered (ميز شطرنجي) و chess (شطرنج)} قیصر و مسیح حمام هاي كاراكالا ... اين حمامها هم حمام بودند و هم باشگاه. اطاقهايي در آن بود كه مخصوص بازي طاس و شطرنج بود، راهروهايي داشت مملو از نقاشي و مجسمه، نشيمن هايي داشت كه دوستان ميتوانستند بنشينند و صحبت كنند، كتابخانه و قرائت خانه داشت، تالارهايي داشت كه رامشگر يا شاعر ميتوانست قطعهاي بنوازد يا بخواند و فيلسوف ميتوانست جهان را توضيح كند. در قسمت غرب، تا موگادي (تمجد) قرار داشت كه با كوچههاي سنگفرش و آراسته به ستونهاي متعدد، فاضلاب پوشيده، يك طاق نصرت زيبا، يك فوروم، عمارت سنا، يك باسيليكا، معابد، گرمابهها، تئاتر، كتابخانه و خانههاي خصوصي بسيار، تقريباً بخوبي پومپئي حفظ گرديده است. روي سنگفرش فوروم يك صفحه شطرنج كنده شده است كه در آن اين كلمات خوانده ميشود: «شكار، استحمام، بازي و تفريح و خنده، اين است زندگي» یونان باستان کرتیان ...گل را به شكل مواد خوردني و وسايل نظافت و جانوران در ميآورند و رهتوشه مرده ميكنند. در مورد شاهان و اشراف و بازرگانان مرفه، برخي از ظرفهاي نفيس يا جواهرات آنان را هم در كنار جنازهها به خاك ميسپارند. با شفقت سوزناكي، در گور يك شطرنج باز ماهر، يك نطع شطرنج مينهند؛ در گور يك خنياگر، يك اركستر گلين؛ و در گور يك دريا دوست، يك زورق. گاه گاهي به مزار مردگان سر ميزنند و، براي گذران آنان، خوراكي نثار ميكنند. مشرق زمین شطرنج آنقدر كهنسال است كه نيمي از كشورهاي كهن مدعي زادگاه اين بازي هستند. نظري كه عموم باستانشناسان پذيرفتهاند چنين است كه اين بازي در هند پيدا شد مسلماً كهن ترين شكل قطعي آن را در هند مييابيم (حدود 750 ميلادي). كلمه Chess (=شطرنج) از كلمه شاه فارسي ميآيد، و «checkamte» در اصل «شهمات» (شاه مرده) است. ايرانيان آن را شطرنج ميناميدند و اين نام، و هم خودبازي، را از طريق اعراب، از هند- كه در آنجا به «چتورنگه» يا «چهارگوشه» معروف است- آموختند. هندوان در باب خاستگاه اين بازي افسانه ی شيريني نقل ميكنند ميگويند در آغاز قرن پنجم ميلادي، يكي از شاهان هندو ستايندگان دو طبقه ی براهمه و كشتريه را رنجاند بدين معنا كه مشورت هاي آنان را ناديده گرفت، و از ياد برد كه عشق مردم مطمئن ترين حمايت تاج و تخت است. برهمني سسه نام [يا، به روايتي، صصبه ابن داهر] بر عهده گرفت كه چشم شاه جوان را باز كند، بدين معنا كه بازيي اختراع كند كه در آن مهرهاي كه نشانه شاه است، بايد تنها و تقريباً بي يار و ياور بماند گو اينكه شاه در شأن و ارزش بالاتر از همه است (چنانكه در جنگ شرقيها چنين است). از اين رو شطرنج پيدا شد. فرمانروا را از اين بازي چنان خوش آمد كه از سسه خواست كه پاداشي از او بخواهد. سسه فروتنانه چند دانه برنج [يا، به روايت ايراني، گندم] خواست، به اين شرط كه مقدار آن بدين نحو تعيين شود كه در اولين خانه از 64 خانه شطرنج يك دانه برنج گذاشته شود و در خانه دوم دو برابر خانه اول، و در خانه سوم دو برابر خانه دوم، اليآخر. شاه بيدرنگ قبول كرد، اما چيزي نگذشت كه با تعجب دريافت كه تمام قلمروش را بر سر اين قول گذاشته است. سسه فرصت را مناسب ديد و به سرورش يادآور شد كه شاه وقتي كه مشاورانش را حقير ميشمارد چه آسان ميتواند سرگشته شود. بنا به گزارش سر ويليام جونز، هنديان مدعي سه ابداعند: شطرنج، سلسله اعشاري، و آموزش از طريق فابل. درست است كه هند، حتي در حصار هيمالايا، رهآوردهاي ترديدپذيري، نظير دستور زبان و منطق، فلسفه و فابل، هيپنوتيسم و شطرنج، و بالاتر از همه اينها، ارقام و سلسله اعشاري براي ما فرستاده، اما اينها جوهر روح هند نيستند اينها در مقايسه با آنچه ما شايد در آينده از او بياموزيم، بسيار ناچيز است. |
برچسب ها |
chess, ورزش, شطرنج |
کاربران در حال دیدن موضوع: 1 نفر (0 عضو و 1 مهمان) | |
ابزارهای موضوع | |
نحوه نمایش | |
|
|
War Dreams Super Perfect Body Scary Nature Lovers School Winner Trick Hi Psychology Lose Addiction Survival Acts The East Travel Near Future Tech How Cook Food Wonderful Search Discommend
Book Forever Electronic 1 Science Doors The Perfect Offers Trip Roads Travel Trip Time Best Games Of Shop Instrument Allowedly