تاريخچه واليبال

[bahar]

واليبال



واليبال در سال 1895 ميلادي مطابق با سال 1274 شمسي، يعني 111 سال قبل توسط ويليام . ج . مورگان مدير y.m.c.a در هوليوك ايالت ماسا چوست آمريكا ابداع شد. در ابتدا اين ورزش مينتونت نام گذاري شده بود و دليل انتخاب اين نام براي همگان نامعلوم بود. تحت تاثير محبوبيت بسكتبال در بين عامه، مورگان تصميم گرفت براي دانشجويان خود، ورزشي را بوجود آورد كه بازي از روي تور انجام گيرد و لذت بخش باشد. مورگان با استفاده از تور تنيس روي چمن كه به دو طرف ديوار سالن ورزش بسته مي شد و با استفاده از توئي توپ بسكتبال كه بدليل سبكي وزن به دستها آسيب نمي رساند، بازي را شروع كرد. با وجود اينكه بطور آهسته و كند از y.m.c.a آغاز شد ولي طولي نكشيد كه در كليه شهرهاي ماساچوست و نيوانگلاند عموميت يافت.

در اسپرينگ فيلد، دكتر ت ـ آ هالستيد با مــشاهده بازي ، مينتونت را به واليبال تغيير نام داد، زيرا قصد اساسي از بازي كردن ، فرستادن و برگـشت دادن (رد و بدل كردن) توپ از روي تور است كه كلمه واليبال در معنا اين نيت را مشخص مي سازد. با اينكه واليبال در آغاز ورزش سالني بود و در محل هاي سرپوشيده بازي آن انجام مي شد و اساسا” براي فعاليتهاي سرگرم كننده پيشه وران و تجار اختصاص يافته بود، ولي كم كم به زمين هاي روباز كشيده شد و بعنوان يكي از فعاليت هاي جالب توجه تابستاني در آمد و به شدت تعقيب مي شد.

در آغاز براي بازي واليبال قوانين خاصي تدوين نشده بود، هر فرد و در هر كشوري بميل خود و به طريق مختلف با توپ بازي مي كردند. رفته رفته واليبال در مناطق و نواحي مـختلف جهـان گسترش مي يافت. همچنانكه هر ابداع يا اختراعي در آغاز با نواقصي همراه بوده و به مرور زمـان تكميل و رفع نواقص مي شود، واليبال نيز از اين قاعده مستثني نبود و كم كم قوانين براي اين بازي وضع شد و روشها و حركات تكنيكي جايگزين حركات قبلي گرديد.

در سال 1900 پذيرفته شد كه امتياز هر ست بازي 21 پوان باشد.
در سال 1912 سيستم چرخش به تصويب رسيد.
در سال 1917 پذيرفته شد كه هر ست بازي 15 پوان (امتياز) باشد.
در سال 1918 تعداد بازيكنان هر طرف زمين 6 نفر پيشنهاد شد كه مورد قبول عامه قرار گرفت.
در سال 1921 موافقت شد كه هر تيم با سه ضرب توپ را به طرف ديگر بفرستد.
در سال 1923 اندازه زمين بازي 9×18 متر تعيين شد.

به مرور ، در سال هاي بعد ، قوانين فراواني براي اين بازي وضع شد و در بسياري از قــوانين قبلي نيز تغيير حاصل گشت كه هنوز هم اين تغييرات (سال 2000) ادامه دارد و هر چهار سال يكبار در كنگره بين المللي واليبال تغييراتي در قوانين بازي به تصويب مي رسد و در كــنگره جهاني كه در سال 1998 ميلادي (سال شمسي 1377) همزمان با برگزاري چهاردهمين دوره مسابقات واليبال جهاني مردان و سيزدهمين دوره زنان در ژاپن برگزار شد با تصويب و تغيير قوانين مانند روش امتيازگيري با بردرالي، امتيازات 25 براي ست هاي اول، دوم، سوم وچهارم و امتيازات 15 براي ست پنجم و همچنين تصويب بازيكن دفاعي ليبرو، بكار بردن روش جديد مجازات ها و تصويب با پازدن تــوپ در كنگره قبلي كه همه اين قوانين جديد دگرگوني و هيجان فراواني در بازي واليبال بوجود آورده است.

اولين كشور خارجي كه واليبال را پذيرفت، كشور كانادا و بـه سال 1900 بود. اساساً نهضت y.m.c.a (سازمان جوانان مسيحي) در معرفي اين ورزش به ديگر كشورهاي جهان و تعميم آن سهم فراواني دارد.

بازي واليبال در پايان سال 1900 به هندوستان و در سال 1905 به كوبا ، 909 به پورتوريكو، 1910 به فيليپين، 1912 به اوروگوئه، 1913 به چين و 1917 به ژاپن و به تدريج از سال 1914 به بعد بتوسط سربازان قواي آمريكا و مستشاران و اشخاص ديگر، به كشورهاي اروپائي از قبيل فرانسه، لواكي، لهستان، شوروي و بلغارستان و ساير كشورهاي اروپائي معرفي شد و تعميم يافت. ولي بسبب بيگانه بودن اين ورزش براي اروپائيان، در ابتدا امر قبول آن به كندي صورت مي پذيرفت. فرانسه ، چكسلواكي و لهستان سه كشوري بودند كه قبل از ديگران اقدام به تشكيل فدراسيون ملي واليبال در كشور خود نمودند.

كشور شوروي كه در سال 1923 اقدام يه تاسيس انجمن ملي واليبال نمود ، براي پيشرفت و دگرگونـي آن فعاليت زيادي بعمل آورد. اصولاً شوروي از كشورهائي است كه در پيشرفت تكنيك و تاكتيك واليبال و تنظيم قوانين در جهان سهم بسزائي دارد و براي قهرماني هاي در مسابقات است كــه قدرت بزرگ جهاني بحساب مي آيد. كشورهاي فرانسه، چكسلواكي و لهستان پس از تشكيل فدراسيون ملي ، مصمم شدند كه با كمك كشورهاي ديگر كه فدراسيون بين المللي را تاسيس نمايند و در سال 1936 به هنگام بازيهاي المپيك در برلين آلمان، در اين زمينه فعاليت زيادي نمودند ولي باآغاز جنگ بين المللي دوم و طغيان آن در اروپا*، اقدامات آنان متوقف شد.

بطور كلي تغييرات و پيشرفت واليبال را مي توان به سه دوره تقسيم نمود. دور اول از سال آغاز تا 1918 ، دوره دوم از سـال 1919 تا سال 1946 و دوره سوم از سال 1947 به بعد كه تــغييرات و پيشرفت اساسي واليبال در دوره سوم صورت پذيرفته است.

پس از جنگ بين المللي دوم، فعاليت هاي فراوان براي حركت جديد به واليبال مجدداً آغاز شد و اولين مسـابقه يين المللي در قاره اروپا بين دو كشور فرانسه و چكسلواكي و در شهر پاريس برگزار گرديد. پيگـري براي تاسيس فدراسيون بين المللي واليبال ادامه يافت. مذاكرات بين سه كشور فرانسه، چك و لهستان منتج به موافقت در جهت تشكيل گنگره ويژه براي تاسيس اتحاديه بين المللي واليبال گرديد. سرانجام در تاريخ آوريل 1947 كنگره با شركت نمايندگان چهارده كشور از سراسر جهان در پاريس برگزار شد و مـوافقت شد فدراسيون بين المللي واليبال (f.i.v.b) تـاسيس گردد كه اين فدراسيون در پاريس تشكيل شد و آقاي پل ليبود از كشور فرانسه بعنوان اولين رئيس فدراسيون بين المللي واليبال انتخاب شد.

بزودي كشورهاي زيادي در خواست عضويت خود را براي پيوستن به فدراسيون بين المللي اعلام نمودند كه امروز اين فدراسيون حدود 218 كشور عضو دارد (سال 2006) و بيش از 250 ميليون نفر از مردم جهان واليبال بازي مي كنند. اولين رئيس انتخابي فدراسيون بين المللي واليبال آقاي پل ليبود از كشور فرانسه تا سال 1984 (يعني 37 سال تمام) رياست فدراسيون بين المللي را با قدرت برعهده داشت و توانست با كمك ساير اعضاء ، اين اسيون را در رديف فعال ترين فدراسيون ها و واليبال را در زمره بزرگترين ورزشهاي جهاني در آورد.

پس از تاسيس فدراسيون يبن المللي، كميته هاي مختلفي در داخل آن بوجود آمد و برنـامه مسابقات رسمي بين المللي تنظيم و آغاز شد.

در سال 1949 اولين دوره مسابقات جهاني واليبال بــراي مــردان در پراگ و در سال 1952 دومين دوره مسابقات جهاني مردان و اولين دوره مسابقات جهاني زنان در مسكو برگزار شد.

برنامه مسابقات واليبال بطور منظم هرچهار سال يكبار تاكنون در كشورهاي مختلف انجام شده است . در ســال 2006 دوره شــانـزدهم مسابقات اليبال جهاني مردان با شركت 24 تيم و دوره پانزدهم مسابقات جــهاني زنان با كت 24 تيم در كشور ژاپن انجام يافت.

تيم ملي واليبال بزرگسالان مردان ايران در اين مسابقات شركت نمود . بسبب اهميتي كه واليبال در بين ورزشها بدست آورد، در سال 1964 مسابقات واليبال مردان و زنان به برنامه بازيهاي المپيك توكيو اضافه شد كه تاكنون (سال 2006) در ده دوره از بازيهاي المپيك برنامه هاي آن با اهميت خاصي انجام شده است.

علاوه بر مسابقات قهرماني جهان و المپيك، مسابقات واليبال مردان و زنان در سراسر جهان با عنوان، جام جهاني، ليگ جهاني، قهرماني اروپا، پان آمريكن، قهرماني آسيا، بازيهاي آسيائي ، واليبال ساحلي ، جهاني دانشجويان (يونيورسياد)، قهرماني آفريقا، ارتشهاي جهان، گراند پري زنان، راه آهن هاي جهان، قهرماني ناشنوايان، قهرماني معلولين، پارالمپيك، قهرماني كشورهاي عربي، چهار تيم برتر، جايزه بزرگ، ستاره ها و تورنمنت هاي بين المللي و دوستانه و غيره در گروههاي سني نوجوانان، جوانان و بزرگسالان و ميني واليبال بطور منظم انجام مي شود.

در تاریخچه والیبال جهان باید ژاپن را بعنوان دگرگون کننده تکنیک ها، تاکتیک ها و آمــادگی جسمانی در والیبال معرفی نمود (دگرگون کننده در سرویس، ساعد، انواع پاس ها، توپ گیری و انواع آبشارهای سرعتی با پاس های کوتاه الف و ب و ترکیبی و بویژه بدنسازی). انجمن های والیبال ژاپن از سال 1961 فـــعالـیت های بین المللی خود را و به همراه تیم های ملی زنان و مردان این کشور در کلیه مسابقات رسمی تحت نظر فدراسیون بین المللی و کنفدراسیون آسیائی انجام داده اند. مربی تیم ملی والیبال ژاپن آقای یاسوتاکاماتسودایرا با تنظیم یک برنامه هشت سـاله و مــنـطـقی از سال 1965 تا 1972 توانست مدال طلای المپیک مونیخ را به سال 1972 برای کشور خود بدست آورد. ماتسودایرا یکی از بزرگترین مردان والیبال جهان بحساب می آید و سمت هائی را با عنوان رئیس فدراسیون والیبال ژاپن، رئیس کنفدراسیون والیبال آسیا و نایب رئیس فدراسیون بین المللی و رئیس کمیته لیگ جهانی والیبال داشته است. ایشان سهم بسزائی در پیشرفت والیبال جهان دارد.

ماتسودایرا اولین دوره کلاس مربیگری بین المللی والیبال را در سال 1971 در دوکاتاگوری 1 و 2 در توکیو تشکیل داد که قریب 60 نفر از کشورهای مختلف جهان در این کلاس شرکت داشـتـند (ازکشورمان آقایان: ابراهیم نعمتی، رضا هدایتی و داود دارابیان در میان شرکت کنندگان بودند).

از دیگر مردان والیبال ژاپن که در این تاریخچه میتوان از وی نامبرد، آقای تویودا از کشور ژاپن می باشد، ایشان از لحاظ تئوری امور فنی و ارائه تکنیکها و تاکتیکهای والیبال در جهان سهم موثری داشته است، ضمناً آقای تویودا سمت هائی در فدراسیون بین المللی و کنفدراسیون والیبال آسیا و ژاپن داشته اند و هنوز هم دارند (سال 2006).

آقای هورست باکه از کشور آلمان شرقی نیز در پیش برد امور فنی والیبال جهان و آموزش ، نقش بسزائی داشته است و آغاز مینی والیبال برای کودکان از سن 9 تا 12 سال از ابـتکارات این شخص است.

تیم های صاحب نام زنان و مردان دنیا که از اولین مسابقات جهانی و المپیک و جام جهانی تاکنون توانسته اند مقام های اول تا ششم را در جهان بدست آورند عبارتند از: کشورهای شوروی، ایتالیا، ژاپن، چکسلواکی، آمریکا، لهستان، بلغارستان، رومانی، مجارستان، آلمان شرقی، کوبا، برزیل، آرژانتین، کره جنوبی، چین، پرو، فرانسه، كره شمالی، هلند، سوئد و کانادا.
امروزه فدراسیون بین المللی والیبال با سازمان مرکب از یک رئیس، دو نایب رئیس، پنج نائب رئیس از کنفدراسیون های والیبال قاره های جهان، یک مدیر فنی، یک خزانه دار، سیزده عضو و کمیته های مسابقات، مربیان، داوری، قوانین، پزشکی، گسترش و فعالیتها، شناسائی بازیکنان، اطــلاعات، حقوقی، تشریفات، والیبال ساحلی، لیگ جهان و همچنین حدود 218 کشور عضـو و پنج کنفدراسیون والیبال قاره ها با سازماني منظم و تعدادی مدرسین بین المللی در امور آموزش داوری و مربیگری، برنامه های والیبال را در سراسر جهان هدایت کرده و به پیش می برد.

در تاریخچه والیبال جهان از آقای دکتر روبن آكوستا کـه از سال 1984 در کنگره والیبال لوس آنجلس آمریکا به ریاست فدراسیون بین المللی انتخاب شده است به بزرگی باید یاد کرد. ایشان مدیری لایق و شایسته و دارای ابتكارات برجسته ای در زمینه پیشرفت والیبال می باشند. و به جرات میتوان گفت که امروزه بــه همت ایشان والیبال بعنوان یکی از سه ورزش بزرگ جهانی معرفی شده است.

مقر فدراسیون بین المللی واليبال در شهر لوزان سوئیس قرار دارد و در اداره امور جاری فدراسیون بین المللی و سیستم اداری و ارتباطی با جهان ورزش با والیبال، خانم مالوآكوستا همسر رئیــس فدراسیون بین المللی، سهم ارزنده ای داشته و دارد.

از رویداد های مهم والیبال بغیر از المپیک، مي توان قهرمانی جهان و جام جهانی لیگ سراسری مردان جهان را نام برد.اولین دوره لیگ جهان در سال 1990 با شرکت هشت تیم و جایزه ای معادل یک میلیون دلار آغـاز شد و به ترتیب دومین دوره به سال 1991 و باشرکت 10 تیم و دومیلیون دلار جایزه و سومین دوره در سال 1992 با شرکت دوازده تیم و سه میلیون دلار جایزه و بالاخره دهمین دوره آن در سال 1999 و جــایــزه ای معادل هفت میلیون دلار و باشرکت 12 تیم برگزار شده است. جایزه دوره یازدهم در سال 2000 ، یازده میلیون دلار است. كه در سال 2006
به پانزده ميليون دلار ارتقاء يافته است.

تیم ملی والیبال ایتالیا در ده دوره شرکت در مسابقات لیگ جهان جمعاً در هفت دوره و طی سال های 90 ، 91 ، 92 ، 94 ، 95 و 1997 و 1999 مقام قهرمانی و در سال 1996 به مقام دوم و سال 1993 مقام سوم و سال 1998 مقام نایب قهرمانی و از بهترین تیم های لیگ بشمار رفته است. اما در دوره ی چهارم برزیل و در دوره ی هفتم هلند و در دوره ی نهم کوبا مقام قهرمانی لیگ جهان را بدست آوردند.

از دیگر نکات مهم و موفقیت آمیز والیبال در سال های اخیر پیشرفت های سریع والیبال ساحلی است که به سبب اهمیت آن و با درایت و مدیریت دکتر آكوستا، کمیته بین المللی المپیک تصویب نمود که مسابقات والیبال ساحلی به برنامه هــای المپیک اضافه شود که مسابقات آن در المپیک 1996 آتلانتا برگزار گردید و هنوز هم در المپيك ها ادامه دارد.