پاول مورفى قهرمان شطرنج

[mehran1360]

پاول مورفى ۸۴–۱۸۳۷

مورفى بازيكن بزرگى بود. اما مقام واقعى او وقتى با ديگران مقايسه ميشود حتى امروز بعد از گذشت نزديك به صد سال از مرگش، بصورت يك معما باقى می ماند.

در ميان تمام آنهائى كه در زمان خودشان بعنوان بهترين بازيكي شناخته شده اند، او كوتاه ترين دوره زندگى فعال را داشت و هرگز رقيبى را ملاقات نكرد كه او را تهديد به شكست كند.شهرت او نتيجه بيش از هفتاد و پنج بازى مهم و جدى و تعداد زيادى پيروزى هاى فىالبداهه درخشان است.

مورفى زمانيكه بيش از ۱۲ سال نداشت بخاطر مغلوب ساختن استاد لونتال كه براى شركت در يك سرى مسابقات دوستانه از شهر زادگاه او، نيواورلئان بازديد ميكرد،اعجوبه ناميده شد.سپس د رسال ۱۸۵۷ اتفاقى رخ داد كه بگونه اى قابل نام و مقام مورفى را زبانزد همه ساخت. اين اتفاق، اولين گردهمائى شطرنج در آمريكا بود كه در نيويورك برگذار شدو خوشبختانه زمانى به وقوع پيوست كه مورفى از لحاظ تكنيكى در شرايط مطلوبى بسر ميبرد.

نظير چنين خوش شانسى هائى در زندگى بعضى از بازيكنان از جمله- و برجسته تر از همه لاسكر و فيشر- پيش آمد.

گردهمائى بعنوان يك سرى مسابقات ممتاز و عالى طبقه بندى شد و مورفى قبل از شكست لوئيس پالسن با نتيجه ۶ بر ۲ در فينال، بر هر سه رقيب اولش برترى يافت.

پالسن بعدها حقانيت خود را بعنوان يك بازيكن عالى و يك استراتژيست به اثبات رساند. يك قرن بعد، بسيارى از ايده هاى او در مورد گشايش ها توسط استادان بزرگ مورد استفاده قرار گرفت. اينكه مورفى توانست اين استاد دفاع را شكست دهد شايد نشانه و دليل بهترى از توانائى او نسبت به پيروزى فوق العاده تحسين برانگيزش بر آندرسن باشد.

موفقيت هاى مورفى نتيجه درك او از وضعيتهاى بسط يافته است: لزوم گسترش سريع مهره ها در گشايش هاى كلاسيك جناح شاه و بدست گرفتن ابتكار عمل با روشى صرفه جويانه بدون آنكه حركات زائد و اتلاف وقت انجام دهد.

عموماً معاصران مورفى يا بدون برخوردارى از حمايت سيستم گشايشى دقيقى دست به حمله ميزدند يا نوعى شطرنج نمايشى بازى مىكردند كه توام با حركات نامربوط و زائد بود كه موجب تاخير در اجراى نقشه هايشان ميشد. صرفه جوئى مورفى در اتلاف انرژى و ميانه روى و اعتدال او در اين مورد، سادگى و روانى خاصى ببازى هاى او مىبخشيد . بهمين سبب در هر مرحله دقيق‌ ترين حركت را مىيافت.مشهورترين پيروزى مورفى در فاصله اجراى يك اپرا در مقابل دو مقام عاليمرتبه كه حق مشورت داشتند انجام شد. اين بازى مجلل ترين و آموزنده ترين بازى دوستانه در تمام طول تاريخ است.

مورفى در سال ۱۸۵۸ سفرى به اروپا كرد و تمام حريفانش را شكست داد و در كنار آن با نتيجه ۳-۸ بر آندرسن فائق آمد. آندرسن فاتح نخستين تورنمنت بين المللى بسال ۱۸۵۱ در لندن بود.

قهرمان انگلستان، استانتون، از سعى و كوشش مورفى براى ترتيب يك مسابقه اجتناب كرد. در واقع براى استانتون بهترين دوران موفقيت سالهاى دهه ۱۸۴۰ بود و شكى وجود نداشت كه اگر مسابقه اى انجام ميگرفت مورفى برنده مسابقه بود.

مورفى بعد از كسب برترى بر معاصرانش، بسرعت علاقه اش را به شطرنج از دست داد و از آن پس زندگيش بر اثر ابتلا به بيمارى روانى آسيب ديد و اين امر باعث پرهيزش از بازى براى ۱۵ سال باقيمانده از عمرش گرديد. اما مورفى چگونه ميتوانست در مقابل قهرمانان نسلهاى بعد بازى كند؟

دانش راجع به گشايش بازى ها در فاصله سالهاى ۱۸۶۰ هنوز ابتدائى و ناقص بود و مورفى احتياج به گذراندن يك دوره سخت آموزش تئوريهاى نوين براى پيدا كردن شانسى جهت مقابله با استادان بزرگ امروز داشت.

او مطمئناً قادر به فراگيرى سريع چنين آگاهى هائىبوده است زيرا او تئورىهاى زمان خود را ميدانسته و يكى از پيروزيهايش بر آندرسن با استفاده از واريانت روى لوپز بدست آمده است.

در كتاب "معتبر درجه بندى شطرنج بازان گذشته و حال"نوشته بتسفورد كه شامل مقايسه بازى هاى استادان بزرگ امروزى و پيشينيان است، پرفسور آرپاد الو، مورفى را با امتياز ۲۶۹۰ ارزيابى ميكند. امتيازى كه د ر دوران فعلى كافى است او را قويتر از هر بازيكنى بجز قهرمان جهان و رقيبش نشان دهد.

من نسبت به اين راى ترديد دارم. چرا كه اين راى بر اساس شمار اندكى از بازيهاى او بنا شده و بيمارى مورفى را كه در نتايج بازيهاى او در بقيه عمرش موثر بوده ملحوظ نداشته، در صورتيكه اين موضوع درمورد روبنشتاين بحساب آمده است.اما اين ارزيابى بلحاظ تحليل مسابقات مورفى با آندرسن- كه خود از بازيكنان بزرگ تاييد شده است از ارزش خاصى برخوردار است.

آخرين عمل مورفى قبل از دست كشيدن مسابقات، آوانس دادن يك پياده و اعطاى بيشتر به هر بازيكن در دنيا بود. جالب اينكه هيچ پيشنهادى براى گرفتن اين آوانس وجود نداشت-امروز اگر چنين پيشنهادى توسط هر يك از استادان داده شود، حادثه اى باور نكردنى است. نزديكترين نمونه امروزى، پيشنهاد آوانس يك اسب به هر بازيكن زن،در جهان، توسط فيشر بود.اما زمانى كه مسئولين شطرنج شوروى اشتياق خود را براى انجام مسابقه قهرمان جهان، نوناگاپرينداشويلى با او با يك شرط بندى قابل توجه ابزار داشتند، فيشر به سرعت پيشنهاد خود را پس گرفت.